Poczet burmistrzów Piaseczna

Dzień, w którym wybierzemy burmistrza – nowego czy starego – zbliża się. Może więc warto przypomnieć burmistrzów Piaseczna. A nie jest to krótka historia.

Burmistrzowie pojawili się w Polsce już w XII wieku. Piaseczno uzyskało prawa miejskie dopiero w XV wieku – na prawie chełmińskim, co oznaczało, że władze sprawował wójt, w latach późniejszych starosta. Burmistrz też powinien wówczas się u nas znaleźć, jako przewodniczący rady miejskiej. Niestety z historią Piaseczna jest odwieczny problem – w 1730 roku spłonął ratusz wraz z archiwum miasta. Część dokumentów została odtworzona, ale nie wszystkie. Wiele dokumentów pozostało w Archiwum Skarbowym w Warszawie, które to spłonęło z kolei w czasie powstania warszawskiego. Z tych właśnie dokumentów korzystał Juliusz Szewczyk – autor przedwojennej monografii Piaseczna, wydanej pod nazwiskiem Tadeusza Jana Żmudzińskiego. Nie możemy więc do końca sprawdzić wiarygodności owej monografii. Niemniej jednak w monografii znajdujemy niekoniecznie pierwszego, ale pierwszego zapisanego z nazwiska, burmistrza.

W spisie szczegółowym obywateli miasta pod nazwą „Miasteczko Piaseczno pogłówne Anno Domini 1590" na miejscu pierwszym jest „Burmistrz Kupis 1, żona 1 i dziecie 1 i służebna 1."

„Regestrum Contributionis agrariae" z 1652 roku ilustruje złą kondycję miasta przed najazdem Szwedów, ale po częstych pożarach. Wpis dotyczy daniny, której Piaseczno wpłaca mało. Spowodowane jest to tym, że po owych pożarach z 97 domów zostało tylko 48! I tutaj czytamy: „Daninę wnieśli sławetni: Paweł Permiński, burmistrz i Jan Ozimek , pisarz w Piasecznie".

Państwo Bagieńscy w „Drugich szkicach z dziejów Piaseczna i okolic" piszą za to, że pierwsza wzmianka o burmistrzu Piaseczna znajduje się w Archiwum Skarbu Koronnego. Wymienieni są: w 1673 roku Wojciech Baranowicz, a w 1674 roku Szymon Spiet.

Monografia jako kolejnego „odnalezionego" w dokumentach burmistrza podaje Kazimierza Siewkę, jako jednego z tych, którzy po pożarze miasta, w tym ratusza i archiwum w 1730 roku, w którym spłonęły orędzia nadające miastu przywileje, udali się do Warszawy do starosty grodzkiego, żeby zeznać jakie przywileje były Piasecznu nadane.

Bagieńscy za to w „Szkicach z dziejów miasta Piaseczna" piszą, że Kazimierz Siewka burmistrzem został w 1754 roku. Nie wykluczałabym oczywiście możliwości, że burmistrzem został wybrany dwa razy.

Zachował się dokument mówiący o tym, że w 1741 roku na świadków potwierdzenia przez Radę Miejską co należało do kościoła piaseczyńskiego i raszyńskiego, powołano byłych burmistrzów: Bartłomieja Czawaryna i Jana Antosiewicza. Podpisany jest za to ówczesny burmistrz Andrzej Siterski.

W 1751 roku na roczną kadencję zostaje wybrany Kacper Pernalewicz (choć wśród kontrkandydatów znajduje się wspomniany wyżej Kazimierz Siewka).

W 1775 roku (a wiemy przecież, że burmistrzowie wówczas wybierani byli mniej więcej co roku, co oznacza, że we wszelkich źródłach – w tym w przedwojennej monografii – brakuje kilkunastu, a może nawet kilkudziesięciu nazwisk burmistrzów) burmistrzem zostaje Stanisław Markiewcz. Z monografii wiemy, że był on właścicielem jednego z siedmiu browarów w mieście. Po nim, choć nie wiadomo do końca, w którym roku, funkcję burmistrza przejął, sławny skąd inąd dla interesujących się historią Piaseczna, Franciszek Raunacher – burgrabia pałacu chyliczkowskiego. Mieszkał on na Warszawskiej. Był burmistrzem do swojej śmierci w 1809 roku!

W czasie sprawowania przez niego funkcji, w 1790 roku, w związku z postanowieniami Sejmu Czteroletniego oraz na mocy dekretu królewskiego zreformowano władze tak, aby nie wybierać już burmistrzów co roku, co w oczywisty dla nas sposób utrudniało zarządzanie miastem.

Kiedy Piaseczno znalazło się pod zaborem rosyjskim, po 1815 roku zasady wybierania burmistrzów zmieniły się ponownie. Byli mianowani i nie pochodzili z naszego miasta. Sprowadzali się z całymi rodzinami i mieszkali w ratuszu (który, jak wiemy, po 1823 roku wyglądał okazale).

Po Raunacherze burmistrzem został Tomasz Sotkiewicz (1810-1816). Co ciekawe, jak piszą Państwo Bagieńscy, w 1852 roku starał się o emeryturę jako burmistrz Kłodawy.

W latach późniejszych na tym samych zasadach burmistrzami zostawali: Augustyn Feliks Dorantowicz, Kacper Mierzejewski, Kożuchowski (nieznane nazwisko), Ludwik Sułkowski, Józef Łochowski, Feliks Kołudziński oraz na całe 11 lat Roch Andrzej Blok. Później na 10 lat wybrany został Bartłomiej Biernacki, po nim Feliks Chorzelski, Emeryk Gołębiowski, Józef Kłoczkowski, Hugon Grabowski, Maciej Polaski, Wincenty Bieńkowski, Feliks Kotowicz oraz Karol Wolski.

Część przybywała z rodzinami, część żeniła się z damami z Piaseczna i okolic. Większość z nich została przeniesiona do innych miast – była to celowa polityka zaborcy, aby nasi burmistrzowie nie zakorzenili się w mieście. Część z nich umarła w Piasecznie, a część przeszła na emeryturę. O niektórych nie wiemy nic poza latami urzędowania.

Od połowy 1870 roku, na mocy ukazu carskiego o odebraniu praw miejskich m.in. Piasecznu, władzę sprawował wójt.

17 grudnia 1915 roku kolejnym już wójtem został Ludwik Gunter. W 1916 roku, kiedy Piaseczno odzyskało prawa miejskie, automatycznie zaczął pełnić funkcję burmistrza.

10 listopada 1918 roku – dzień przed odzyskaniem niepodległości – tymczasowym burmistrzem wybrany został Gustaw Hoffman.

Przez aklamację 13 listopada 1918 roku zostaje wybrany na pierwszego burmistrza wolnej Polski aptekarz Wacław Kaun. O nim warto jednak wspomnieć w osobnym artykule.

Po jego śmierci w 1926 roku urząd przejął w następnym roku Roman Kołaczkowski, bardzo szybko jednak powierzono tę funkcję Józefowi Herbowi (któremu też należy poświęcić osobny, a przynajmniej część artykułu).

Kolejno wybrani zostali Stanisław Peczat (starosta odmówił jego zatwierdzenia na stanowisko burmistrza), Gustaw Lichtensztein, Henryk Ciborowski, Bronisław Tański, aż w końcu Mieczysław Markowski, który pełnił tę funkcję aż do wybuchu wojny.

25 października 1939 roku funkcję burmistrza zaczął sprawować Paweł Lukiewicz (w 1940 roku wraz z Mieczysławem Markowskim zostali rozstrzelani przez Niemców w Palmirach).

Do wyzwolenia burmistrzem pozostawał Karol Fryderyk Roschildt.

Po wojnie burmistrzów nasze miasto miało tylko 4 (Józef Szymczak, Wiktor Mikulski, Stanisław Cześnik oraz Edmund Ogonek). Na mocy ustawy z 1950 roku burmistrza zastąpił przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej.

Dopiero w 1990 roku funkcja ta wróciła do swojej nazwy. Burmistrzami w III RP został po kolej Henryk Janicki, Marian Żukowski, Jerzy Madej, Andrzej Moździerz, Józef Zalewski i Zdzisław Lis.

A kto zostanie kolejnym? To na razie nie jest sprawa historyka.

Na fotografii: Mieczysław Markowski