Przedstawiamy kolejne zdjęcia z cyklu "Tu zaszła zmiana". Bohaterką artykułu jest ulica Kościuszki oraz inne główne ulice Piaseczna.

Ulica Kościuszki i pozostałe główne ulice miasta Piaseczna. Krótki rys historyczny.

Mam przed sobą zdjęcie przedstawiające ulicę Tadeusza Kościuszki w 1934 roku podczas uroczystości z udziałem wojska, młodzieży i mieszkańców miasta.

Piaseczno, co widać na zdjęciu, jest niezbyt szczelnie zabudowane po stronie lewej, po stronie prawej widać głównie pierzejową zabudowę aż po horyzont, czyli do drewnianego budynku karczmy Szymańskich (widoczne są w oddali bielone ściany zajazdu, dziś stoi tu supermarket Biedronka). We mgle po stronie lewej majaczą mury kamienicy z 1913 roku należącej do rodziny Rowińskich. Tu jest skrzyżowanie z ul. Sienkiewicza i miejsce krzyża, też dawnej stacji benzynowej, a dalej jadąc w stronę Góry Kalwarii aż do ronda Solidarności, mijamy równie ciekawe historyczne obiekty. Temat ul. Kościuszki to szeroki temat i stając przy każdej z kamienic, skwerze, poczcie, domu kultury, starej przychodni, pałacyku Obłąkowskich czy cmentarzu można by było napisać opasłe dzieło historyczne. Mnie do tego tematu nakłoniła data.

Historia sprzed 81 lat

Dzisiejsza data publikacji zdjęć w cyklu - Tu zaszła zmiana. Otóż 10 września przypada 81 rocznica dramatycznych wydarzeń jednego z najtragiczniejszych dni w dziejach miasta. Tego dnia w 1939 roku żołnierze niemieccy (Wehrmacht) rozstrzelali w ogrodach przy kościele parafialnym św. Anny 21 żołnierzy polskich z 26. Pułku Artylerii Lekkiej, którzy usiłowali przedrzeć się do Warszawy i stoczyli nocną bitwę na ulicach Piaseczna. Wehrmacht zamordował też siedem osób cywilnych. Jednym z nich był piaseczyński notariusz. Strzałem w tył głowy Niemcy zastrzelili notariusza Mariana Olszewskiego, dom jego kazali podpalić, spłonęło wówczas jedno z najcenniejszych archiwów Piaseczna. I pewnie nigdy byśmy się nie dowiedzieli jak bardzo tragiczny był krajobraz po bitwie, gdyby nie wystawa pozyskanych z aukcji internetowych zdjęć.

Historyczne fotografie

W 2015 roku na rynku w Piasecznie miała miejsce wystawa, na której kolekcjonerzy Dawid Miszkiewicz i Maciej Pedryc  prezentowali zdjęcia z tych tragicznych wydarzeń. Na fotografiach widzimy ul. Kościuszki z 10 września 1939 roku od rynku aż po horyzont usłaną martwymi końmi i trupami poległych w walce żołnierzy. Ten tragiczny widok zapada w pamięć i gdy myślę o tej głównej arterii miasta, widzę w wyobraźni to koszmarne pobojowisko. Główna ulica małego miasteczka to specyficzne miejsce, można sobie tu wyobrazić pochody pierwszomajowe, procesje  święta Bożego Ciała, pogrzeby idące dawniej pieszo w stronę cmentarza, furmanki z zaprzężonymi do nich końmi wiozące węgiel lub warzywa, a na końcu sznur samochodów ustawionych codziennie w dużym korku. Ciała martwych koni i jeźdźców trudno tu sobie wyobrazić, zdjęcia dają świadectwo tego dnia.

Nazwy ulic zmieniły się w XX wieku

Jaka jest geneza głównej dziś ulicy miasta? Wytyczenie jej nastąpiło w latach 20. XIX w. i wówczas ulicę tę od wylotu z miasta w stronę stolicy do granic południowych nazwano ul. Aleksandryjską. Tadeusz Kościuszko został patronem ulicy dopiero po przemianach jakie nastąpiły po 1916 roku, gdy Piaseczno odzyskało prawa miasta, utracone po powstaniu styczniowym, a będące jeszcze pod okupacją niemiecką.

Jeszcze w roku 1916 gdy dzielono miasto na rewiry pod nadzór sanitarny w 3 głównych sektorach znajdowały się ulice: Aleksandryjska, Warszawska, Chyliczkowska, Młynarska, Fabryczna, Kościelna, Krakowska, Zdrojowa, Żabia, Gruzowa, Ogrodowa. To główne ulice miasta w chwili odzyskania niepodległości.

W 1924 r. ulica Graniczna zmieniła swą nazwę na ul. Henryka Sienkiewicza. Na tej ulicy otworzono w 1923 r. kino Tęcza, którego właścicielem był Stanisław Kamiński i jeszcze przez rok kino funkcjonowało pod adresem ul. Graniczna.

Po śmierci w grudniu 1926 roku burmistrza miasta Wacława Kauna przemianowano ul. Ogrodową na ul. Wacława Kauna i do dziś jego dom stoi pod tym adresem. Z wymienionych głównych ulic miasta w 1936 roku ul. Krakowska zmieniła swoja nazwę na ul. Józefa Sierakowskiego. Stało się to w czasie obchodów 140 rocznicy powstania kościuszkowskiego (obchody nieco spóźnione, bo przypadały w 1934 r.). Dopełniło to uhonorowania dowódców z czasów Insurekcji Kościuszkowskiej – Tadeusza Kościuszkę, Karola Kniaziewicza i Józefa Sierakowskiego.

Szewcy nadają nazwy

Jak pamiętamy Piaseczno przez wieki „szewcami stało”. Pierwsze przywileje dawał piaseczyńskim szewcom król Stefan Batory i to właśnie szewcy zażyczyli sobie aby uhonorować ich rzemiosło i nadać patrona ulicy w Piasecznie według ich pomysłu. Wybrali także oficera z czasów Insurekcji Kościuszkowskiej, pułkownika, uczestnika spisków powstańczych, należącego do Rady Miasta Warszawy, z zawodu szewca - Jana Kilińskiego. Stało się to w 1934 roku i wówczas zmieniono nazwę ulicy Zdrojowej na Jana Kilińskiego. Ulica Gruzowa już po II wojnie światowej zmieniła nazwę na Żeromskiego.

I tak podsumowując tekst o historii nazw ulic w Piasecznie w obszarze starego miasta pomyślałam, że sporo ulic za patronów ma bohaterów z czasów Insurekcji Kościuszkowskiej.

O 10 września 1939 roku mamy też obowiązek pamiętać, może kolejną ulicę warto nazwać - Bohaterów 10 września 1939 roku?

Czytaj także: Tu zaszła zmiana - dworzec PKP w Piasecznie