To koniec powiatowego budżetu obywatelskiego?

Budżet obywatelski cieszy się w niektórych gminach dużym powodzeniem. W gminie Piaseczno co roku pojawia się wiele interesujących projektów składanych przez mieszkańców, a ich realizacja przynosi m.in. nowe wydarzenia kulturalne bądź obiekty małej infrastruktury. Jednak nie wszystkie samorządy powiatu piaseczyńskiego zdecydowały się na tę formę przekazania części budżetu w ręce mieszkańców. Obecnie tylko Konstancin-Jeziorna i Piaseczno mają swoje budżety obywatelskie, Góra Kalwaria zrezygnowała ze swojego w 2022 roku, a pozostałe nigdy go nie miały. 

Czym jest budżet obywatelski?

Budżet obywatelski to forma konsultacji społecznych, które polegają na złożeniu przez mieszkańców projektów, które są ich zdaniem warte do realizacji na określonym obszarze. W dalszych etapach odbywa się głosowanie, podczas którego można wyrazić swoje poparcie dla różnych inicjatyw i zdecydować, co według nas godne jest realizacji.

Powiatowy budżet

Budżet Obywatelski Powiatu Piaseczyńskiego ruszył w 2019 roku. 

– Nasz budżet jest podzielony na pule: powiatową i gminne. Zaplanowana w budżecie powiatu kwota na realizację projektów zgłoszonych i wybranych w ramach budżetu jest proporcjonalna do liczby mieszkańców w oparciu o aktualne dane udostępnione przez Główny Urząd Statystyczny. Środki przeznaczone na realizację zadań to 2 zł na mieszkańca, po 1 zł na pulę powiatową i na pulę gminną – poinformowało starostwo.

Warto podkreślić, że w pierwszej edycji, 5 lat temu, środki przeznaczone na realizację zadań wynosiły 358 tys. zł, a w tym roku do wydania było 418 tys. zł.

Realizacje

Przez 5 lat udało się zrealizować kilkadziesiąt zadań. Wśród nich są zakupy m.in. poduszkowca dla WOPR, defibrylatorów, czytników e-booków i wyświetlaczy prędkości. Udało się też zorganizować kilka wydarzeń, w tym koncerty, zajęcia sportowe, pikniki, warsztaty i rejsy po Wiśle. Oprócz tego dzięki budżetowi obywatelskiemu wybudowano dwa chodniki, a także posadzono kilkadziesiąt drzew i innych nasadzeń – to ostatnie przedsięwzięcie zresztą było jednym z częściej proponowanych projektów przez te lata. Powstały siłownie zewnętrzne, stoły do gier, stojaki na rowery i nie tylko.

Nie ma zainteresowania?

Jednak ze statystyk, na które powołuje się starostwo, wynika, że z roku na rok zainteresowanie budżetem obywatelskim malało. W budżecie na 2020 rok zgłoszono 61 zadań, a zrealizowano 35. Oddano wtedy 4750 głosów. W ubiegłorocznym budżecie projektów było niemal o połowę mniej – zaledwie 34 propozycje, z czego udało się zrealizować 20. Głosowało też znacznie mniej osób, bo oddano zaledwie 2677 głosów.

Przytaczamy te statystyki, ponieważ w naszej ocenie odzwierciedlają realne zainteresowanie mieszkańców budżetem – choć najbardziej to zainteresowanie obrazuje finalna liczba mieszkańców, którzy ze zrealizowanych zadań korzystają (np. biorą udział w zajęciach, warsztatach etc.). „Łącznie, przez 5 lat, z możliwości zgłaszania pomysłów skorzystało 97 mieszkańców (podmiotów)” – poinformował powiat.

W powiatowym budżecie obywatelskim przez 5 lat zgłoszono łącznie 210 projektów. Dla porównania: w Budżecie Obywatelskim Gminy Piaseczno w samej edycji z 2022 roku projektów było 83.

Problemy powiatowego budżetu obywatelskiego

– Podstawowym problemem czy też ograniczeniem w realizacji budżetu jest znikoma liczba nieruchomości w zasobie powiatu. Są to głównie: drogi i chodniki, szkoły ponadpodstawowe, domy pomocy społecznej, siedziby starostwa, działki, na których realizujemy zadania własne. Biorąc pod uwagę fakt, że wszystkie projekty twarde, przytwierdzone do gruntu, muszą być realizowane na mieniu powiatu, okazuje się, że liczba lokalizacji, na których mogą być wykonane zadania inwestycyjne zgłoszone i wybrane przez mieszkańców, jest niewielka – przyznaje starostwo.

Innym problemem, który wskazuje starostwo, jest fakt, że autorami projektów są często organizacje bądź firmy, które mają inne możliwości otrzymania wsparcia niż korzystanie z budżetu obywatelskiego. Oznaczać to może, że projekty, które składane są w powiatowej edycji, wcale nie są w obrębie zainteresowań większej grupy mieszkańców. 

– Kolejną wątpliwość budzi jakość projektów. Kosztorysy często są nieadekwatne (mocno przeszacowane). Opisy zadań najczęściej są lakoniczne i nieprecyzyjne, a gdy autor traci zainteresowanie swoim projektem, stają się niemożliwe do zrealizowania. Bywa też odwrotnie: opisy są tak ściśle dedykowane konkretnej grupie, że gdy autor traci zainteresowanie swoim projektem, również stają się niemożliwe do zrealizowania. W efekcie nasz budżet obywatelski został zdominowany przez pikniki sołeckie – przez 5 lat zrealizowaliśmy ich 17 za kwotę ponad 220 tys. zł. Warto w tym miejscu przypomnieć, że sołectwa mają swoje fundusze wydzielone z budżetów gminnych, a zadaniem samorządu powiatowego jest realizacja zadań o charakterze ponadgminnym – podkreśla starostwo.

To koniec?

– Po analizie doświadczeń z pięciu lat proponujemy zrezygnowanie z tej formy konsultacji społecznych. Oznacza to, że zarząd w tym roku nie przedstawi radzie projektu uchwały w sprawie zasad i trybu przeprowadzenia budżetu obywatelskiego w 2025 roku – przyznaje starostwo i proponuje inne rozwiązanie.

Kwota, która miała być przeznaczona na budżet obywatelski w 2025, czyli 430 tys. zł, przeznaczona zostanie na konkursy dla organizacji i małe granty na zadania z zakresu: sportu, kultury, zdrowia i działań na rzecz osób z niepełnosprawnościami, działania proekologiczne i zadania z zakresu bezpieczeństwa, ze szczególnym naciskiem na te ostatnie. Być może ta forma okaże się łatwiejsza w realizacji.

CZYTAJ TEŻ: