Dwadzieścia lat TOnZ

Towarzystwo Opieki nad Zabytkami w Czersku obchodzi XX-lecie działalności.

Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Oddział w Czersku powstało w 1994 roku. Jest kontynuatorem Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości założonego w 1906 r. w Warszawie. Misją TOnZ jest ochrona zabytków, popularyzacja wiedzy na ich temat oraz szerzenie informacji o sposobach ich ochrony i konserwacji. Możliwe jest to dzięki imprezom plenerowo-historycznym w ruinach Zamku Książąt Mazowieckich w Czersku, konferencjom naukowym, promocjom książek i czasopism, wystawom.

Towarzystwo zajmuje się m.in. wpieraniem badań archeologicznych na cmentarzysku z okresu wpływów rzymskich. Dzięki działaniom Towarzystwa wpisano do rejestru zabytków plan układu urbanistycznego Czerska w granicach średniowiecznego miasta lokacyjnego, w 2002 roku uporządkowano Rynek w Czersku, w tym samym czasie rozpoczął się remont „Organistówki", a dwa lata później podjęto prace konserwatorskie organów w kościele w Czersku. Towarzystwo przywróciło świetność przydrożnej figurze Najświętszej Marii Panny i wykonało repliki kubków „typu Czersk" sprzed 2 000 lat. Warto wspomnieć, że od 2011 roku TOnZ stara się przybliżyć mieszkańcom powiatu region Urzecze – poprzez publikacje książkowe, zespół ludowy URZECZEni oraz stroje urzecko-wilanowskie można zapoznać się z tym unikalnym regionem.

Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Oddział w Czersku prowadziło także „Warsztaty Edukacji Historycznej 2006-2010". Rezultatami są obrazy na ścianach budynków siedziby TOnZ, budynku parafialnego czy Biblioteki Publicznej w Czersku.

Liczne warsztaty, sesje naukowe i plenery malarskie organizowane przez Towarzystwo zawsze przyciągają wybitnych gości i wielopokoleniową publiczność. Widowiska plenerowe, koncerty muzyczne, „Ogrody Królowej Bony" czy obchody „Europejskich Dni Dziedzictwa" przybliżają kulturę lokalną, pokazują unikalność folkloru i przekazują wiedzę historyczną. Towarzystwo może pochwalić się również cyklem interaktywnych wykładów poświęconych historii Polski – „Nasza Ojcowizna. Żywe Lekcje Historii na Zamku w Czersku". Bogata działalność wydawnicza prezentuje mieszkańcom powiatu dzieje m.in. Zamku, miasta i regionu Czerska.

Działania TOnZ były wielokrotnie nagradzane. W 2003 roku zostało ono laureatem IV edycji nagrody im. prof. Aleksandra Gieysztora. W 2009 roku czerski oddział otrzymał medal okolicznościowy z okazji X-lecia Powiatu Piaseczyńskiego, trzy lata później Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego przyznał Towarzystwu odznakę honorową „Zasłużony dla kultury polskiej", a w 2013 roku ponownie doceniono w Ministerstwie działania Towarzystwa, przyznając mu „Nagrodę Specjalną".

Członkami Towarzystwa są osoby, które interesują się losem zabytków i historią regionu Czerska. Nie muszą to być mieszkańcy tej miejscowości. Prezesem Towarzystwa jest pani Barbara Jabłońska. Jej zaangażowanie w pracę na rzecz regionu zostało docenione przez Ministra Kultury Rzeczpospolitej Polskiej już w 1999 roku, gdy została nagrodzona srebrną odznaką „Za opiekę nad zabytkami" (w 2004 roku przyznano jej złotą odznakę), a w 2000 roku dostała medal okolicznościowy z okazji 330-lecia przyznania praw miejskich Górze Kalwarii. W 2006 roku otrzymała medal „Zasłużony kulturze Gloria Artis", a w 2008 roku została laureatką IX edycji Nagrody Marszałka Województwa Mazowieckiego. W 2012 roku Rada Miejska Góry Kalwarii nadała jej tytuł „Zasłużony dla Góry Kalwarii".

Także inni członkowie Towarzystwa byli doceniani. W 2000 roku złotą odznakę „Za opiekę nad zabytkami" otrzymał pan Mirosław Zwoliński, który za całokształt swojej pracy społecznej został w 2004 roku uhonorowany tytułem „Honorowy Członek Towarzystwa Opieki nad Zabytkami". W 2000 roku medal okolicznościowy otrzymał ks. dziekan Włodzimierz Kucharski. Dr Teresa Kiersnowska uhonorowana została za całokształt pracy społecznej i naukowej tytułem Honorowy Członek Towarzystwa Opieki nad Zabytkami w 2008 roku. Przed rokiem doceniono dr. Stanaszka, którego książka „Na Łużycu. W zapomnianym regionie etnograficznym nad Wisłą" została nagrodzona w VII edycji konkursu „Mazowieckie Zdarzenie Muzealne – Wierzba". W tym roku, z okazji XX-lecia działalności, odznaczono złotymi i srebrnymi odznakami „Za opiekę nad zabytkami" Wiesława Cieślaka, Jarosława Jabłońskiego, Marka Jabłońskich, Piotra Jamskiego, Piotra Jaskułowskiego, Leszka Liszewskiego, dr. Łukasza Maurycego Stanaszka, Genowefę Szeręgę, Wojciecha Szynkiewicza i Wandę Wójcicką.

Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Oddział w Czersku działa już 20 lat. Z tej okazji w październiku odbędzie się uroczystość, podczas której zaprezentują się zespół URZECZEni i działający przy Ośrodku Kultury w Górze Kalwarii zespół KALWARKI. Zaplanowano również koncert „Dawnych wspomnień czar" w wykonaniu Justyny Reczeniedi. Podczas jubileuszu z pewnością nie zabraknie podziękowań a także wspomnień dotyczących tylu lat wspólnej pracy i dokonań.

Fot. P. Moroz