Warto odwiedzić

I. Góra Kalwaria

1. Brześce: Dwór drewniany, wybudowany w XVIII w. (na starszych fundamentach) wg projektu arch. J. Fontany – właściciela wsi. Od 1869 do 1945 r. własność rodziny Okęckich. Styl barokowo-klasycystyczny. Wokół dworu park, pod k. XIX w. wybudowano spichlerz i oficynę. Po 1945 zespół użytkowany przez PGR.
2. Czersk: Zamek wzniesiony w 1 poł. XIV w. dla księcia Janusza I Mazowieckiego na nieregularnym planie z czworoboczną wieżą bramną i cylindrycznymi basztami połączonymi linią murów obronnych. Od 1526 r. własność królewska.
3. Góra Kalwaria: kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego tzw. Dom Piłata. Kościół popularnie zwany na „Górce” (pierwotnie Dom/Ratusz Piłata) powstał w 2 poł. XVII w. z fundacji bpa S. Wierzbowskiego. Przebudowany w 1791 r. w stylu późnobarokowym. Na osi prezbiterium barokowa rzeźba Chrystusa Ecce Homo.
4. Góra Kalwaria: Cmentarz żydowski (kirkut) założony w 1826 r. Na jego terenie zachowało się ok. 100 nagrobków lub ich pozostałości oraz grobowiec (ohel) cadyków Alterów – odbudowany w 1991 r. po zniszczeniach wojennych.
5. Góra Kalwaria: Ratusz wybudowany w latach 1829-1834 wg projektu B. Witkowskiego (z poprawkami L. Marconiego) przez przedsiębiorcę J. Gladeckiego, w stylu klasycystycznym.
6. Góra Kalwaria: Kaplica św. Antoniego z Padwy zbudowana w 2 poł. XVIII w., styl barokowy.
7. Góra Kalwaria: Dawny konwent pijarów. Zespół składa się z 13 zabytkowych budynków powstałych XVII-XX w., w otoczeniu parku. Najstarszy dawny konwikt z 1675 r. fundacji bpa S. Wierzbowskiego (do 1806 r). W 1819 r. został sprzedany na koszary rosyjskie, a od 1841 r. mieścił przytułek dla starców i kalek. Po 1945 r. zakład opiekuńczy, ob. Dom Pomocy Społecznej im. W. Łukasińskiego.
8. Góra Kalwaria: Pałac arcybiskupi. Budynek z XVIII/XIX w. zwany pałacem arcybiskupim, pierwotnie mieszczący Sąd Pokoju Powiatu Czerskiego. Od 1845 r. dom mieszkalny, w latach 1958-2002 siedziba Archiwum Państwowego. Przykład barokowej architektury użyteczności publicznej.
II. Gmina Konstancin Jeziorna
1. Konstancin-Jeziorna: Zespół zabudowy miasta, zabytkowe i też nowoczesne wille w graniczących ze sobą ogrodach. Zespół budowlany oraz układ urbanistyczny miasta, obejmuje tereny historycznych letnisk, powstałych w wyniku parcelacji w latach 1897 – Konstancin, Skolimów oraz wschodnia część Chylic i 1926 – Królewska Góra. Przy ul. Żeromskiego wieża ciśnień zbudowana w 1899 r., proj. E. Lilpop dla Tow. Ulepszonych Miejscowości Letniczych. Styl neoromański. W tym park zdrojowy z tężnią solankową.
2. Konstancin-Jeziorna: Muzeum Stefana Żeromskiego w domu według projektu Zenona Chrzanowskiego, dom wybudowany w latach 20. XX w.
3. Obory: Dwór wzniesiony w poł. XVII w. wg proj. Tylmana z Gameren lub Tomasza Poncino dla J. Wielopolskiego. W 1795-96 r. przebudowa – zmiana dachu na mansardowy i przekształcenie wnętrz. W 1869 r. przebudowany dla Potulickich wg proj. W. Marconiego – dostawiono kaplicę i ryzalit z klatką schodową. W 1945 r. upaństwowiony, mieścił początkowo przedszkole, od 1949 r. Dom Literatów im. B. Prusa. Powrócił do dawnych właścicieli.
4. Słomczyn: Cmentarz rzymsko-katolicki z końca XIX w. ogrodzony murem ceglanym z bramą wzniesionym w 1915 r. Kaplica grobowa hr. Potulickich i Melżyńskich.
5. Słomczyn: kościół pw. św. Zygmunta z dzwonnicą.
6. Prom Gassy – Karczew.
III. Gmina Lesznowola
1. Lesznowola: Dwór z 2. poł. XVIII w., otoczony pozostałościami parku. Przed 1939 r. należał do rodziny Dmowskich. Bez wyraźnych cech stylowych. Na zachód od dworu pozostałości folwarku.
2. Stara Iwiczna: Założony w pocz. XIX w. jako cmentarz ewangelicko-augsburski. Od 1979 r. należy do parafii rzymsko-katolickiej Zesłania Ducha Świętego. Najstarsze nagrobki pochodzą z 1. poł. XIX w
IV. Gmina Piaseczno
1. Jazgarzew: parafia św. Rocha. W miejscu spalanego kościoła powstał nowy, ciekawy architektonicznie kościół wg proj. Konstantego Jakimowicza w stylu neobarokowym. Plebania z pocz. XX w., wokół kościoła dawny cmentarz.
2. Piaseczno: zespół dworców kolejowych (Grójecka Kolej Dojazdowa). Stacja Piaseczno Miasto: dworzec, perony, studnia, magazyn służby drogowej, lokomotywownia, olejarnia. Dworzec powstał w l. 1898-1925. jako kolei wąskotorowa – o szerokości torów 1 000 mm. Na stacji Piaseczno Miasto znajduje się dworzec zbudowany ok. 1925 r., wg proj. arch. K.S. Jakimowicza (przekształcony w 1946 r.).
3. Piaseczno: Park miejski dawniej park pałacowy wraz z zespołem budynków z XVIII i pocz. XX w. Najstarszy budynek „Poniatówka” prawdopodobnie z pocz. XVIII w. Przebudowany w k. XIX w., po 1945 r. upaństwowiony i zamieniony na internat. Budynek internatu nr 2 zwany popularnie pałacem lub „Platerówką”, z l. 1899-1902, w stylu neoklasycystycznym.
4. Piaseczno: Pałacyk przy ul. Czajewicza, dawny dom filozofa Myślickiego później Sąd Grodzki. Wzniesiony w 1907 roku w stylu eklektycznym.
5. Piaseczno: Cmentarz parafialny założony w 1794 r., powiększony i zamknięty murowanym ogrodzeniem z bramą w 1. poł. XIX w. Na cmentarzu miejsca pamięci narodowej: mogiła powstańców z 1863 r., mauzoleum osób zamordowanych w czasie II wojny światowej, mauzoleum żołnierzy pomordowanych w Katyniu; kaplica grobowa rodziny Rostkowskich i kilka nagrobków z XIX i pocz. XX w. m.in. klasycystyczny nagrobek F. Deskura.
6. Piaseczno: Kościół św. Anny powstał w 2. poł. XVI w., w miejscu drewnianego pw. św. Macieja i Anny. Restaurowany po 1603, w 1736 i 1833 r. Rozbudowany po 1918 r. i w latach 50. XX w. Późnogotycki z el. barokowymi. W fasadzie rzeźba św. Jana Nepomucena z 1736 r. Od wsch. drewniana dzwonnica.
7. Piaseczno: Ratusz. Wybudowany w l. 1823-24 wg projektu H. Szpilowskiego w stylu klasycystycznym (pierwotny drewniany spłonął w XV w.).
8. Zalesie Dolne: Stacyjka kolejki wąskotorowej oraz organizacja urbanistyczna miasta-las i miasta-ogrodu. Górki Szymona park w dolinie rzeki Jeziorki z ciekawie ukształtowanym terenem.
9. Wólka Pęcherska: Cmentarz wojenny założony w 1915 r. Liczy 70 mogił, gdzie pochowano 69 Niemców i 12 Rosjan – wg napisów na 2 głazach. Obok nich kapliczka. Ślady oznaczone drewnianymi krzyżami.
V. Gmina Prażmów
1. Prażmów: ul. F. Ryxa 35 – kościół pw. św. Franciszka wzniesiony w l. 1800-1817 przez P. Czołchańskiego i następnego właściciela dóbr Prażmowskich F. Ryxa, w stylu klasycystycznym. W 1871 r. dobudowano wieżę od frontu.
2. Prażmów: Zespół dworski: dwór, park, budynki gospodarcze – stajnia, gorzelnia. Dwór zbudowany w 1820 r. dla Franciszka Ryxa, z parkiem krajobrazowym. Klasycystyczny dwór restaurowano w 1905 i 1959 r. Zabudowania gospodarcze częściowo przekształcone po 2. poł. XX w. Niszczeje.
VI. Gmina Tarczyn
1. Kopana: Dwór Górskich powstał w 1. poł. XIX w., w 1901 r. rozbudowany od wschodu – data na attyce i w okresie międzywojennym, własność rodziny Górskich. Pozostałości parku krajobrazowego z pocz. XX w., proj. S. Celichowskiego.
2. Many: Zespół z XIX w., dwór przekształcony w 1928 r. wg proj. T. Tołwińskiego na dwór własny, obecnie rozebrany (w jego miejscu budowany nowy). Zachowane zabudowania gospodarcze, dom rządcy oraz park ze stawami i alejami dojazdowymi (prowadzące do dworu i części folwarku).
3. Tarczyn: kościół parafialny pw. św. Mikołaja; dzwonnica zbudowany w XV lub na pocz. XVI w., później przebudowywany m.in. gruntownie w l. 1623-30 – przedłużony o 2 przęsła i przesklepiony oraz w XVIII w. Nawarstwienia w stylu gotyckim, barokowym i klasycystycznym.
4. Tarczyn: Zespół dworca kolejowego (Grójecka Kolej Dojazdowa): dworzec, magazyn, wieżowy zbiornik wodny ze studnią, perony. Powstał po 1914 r. w związku z przeprowadzeniem wąskotorowej linii kolejowej z Piaseczna do Grójca. Składa się z: budynku dworcowego – z ok. 1925 r. wg proj. K.J. Jakimowicza (wcześniejszy z 1913 zniszczony podczas I wojny światowej), magazynu służby drogowej, zbiornika wieżowego wodnego ze studnią głębinową.