Dlaczego o tym piszę? Inspiracją do dzisiejszego tematu są na pewno pytania zadawane mi przez piaseczyńską młodzież, interesującą się symbolami przekazującymi informację o historii Piaseczna. Na pewno takim symbolem jest herb, któremu dziś poświęcę uwagę. Herb miasta umieszczany jest przeważnie na budynkach użyteczności publicznej . W Piasecznie możemy go znaleźć i w kilku miejscach, na pewno odnajdziemy go na ratuszu, który już 200 lat temu pełnił funkcję biura burmistrza, pracowali w nim urzędnicy miejscy, był tu areszt, a na piętrze mieszkanie burmistrza i pokój gościnny dla ważnych gości przybywających do miasta i chcących tu zanocować. Natomiast przez ostatnie kilka dekad w ratuszu były pomieszczenia Urzędu Stanu Cywilnego z salą zaślubin. Zastanawiające jest to, że na budynku tak ważnym, od początku jego istnienia nie było umieszczonego herbu miasta. Nie było też zegara, chociaż Hilary Szpilowski, architekt projektujący ten ważny dla miasta budynek, na szczycie wieży przewidział miejsce na zegar i herb. Ciekawostką dla wszystkich jest półksiężyc. Ciekawy symbol przyjaźni, jak głosi legenda, z państwem Porty Ottomańskiej, której poseł ze swoją świtą gościł w Piasecznie w 1777 r. Półksiężyc był najpierw zainstalowany na drewnianym ratuszu stojącym na środku miasta, gdy ten spłonął w 1794 r. i w 28 lat później wybudowano nowy, murowany ratusz, srebrny półksiężyc ponownie zainstalowano na szczycie budynku. Tyle legenda. Symbol braterstwa z Turcją ciekawy i raczej oryginalny. Wyjaśnieniem braku herbu miasta na ratuszu w latach 1824 – 1918 jest na pewno informacja, że po upadku Rzeczypospolitej zaborcy usuwali herby, zastępując je godłem państwowym. Gdy budowano piaseczyński ratusz w 1824 r., nie było pozwolenia od władz carskich na umieszczenie na nim herbu miasta. W okresie międzywojennym herbami miejskimi zajęło się Ministerstwo Spraw Wewnętrznych wraz z Ministerstwem Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, ale na zdjęciu z 1939 r. herbu dalej nie ma, nie ma też zegara. Ponoć z braku funduszy w kasie miasta.
Ratusz piaseczyński jest często fotografowany i dzięki temu możemy prześledzić zmiany, jakie zachodzą na jego elewacji, zdjęcia rejestrują nie tylko niewielkie przebudowy budynku i koloryt, ale też to, co się na nim umieszcza, czyli tablice pamiątkowe sławiące różnych zasłużonych dla miasta lub ojczyzny bohaterów. Z tym jest kłopot, przy zmianach systemów politycznych jedne tablice zostają schowane do lamusa inne uroczyście zawieszane. No dobrze, ale co z tym herbem miasta? Dziś jest! I był w 1969 r.. Ciekawe jest to, że ten dzisiejszy i ten z 1969 r. to są nieco inne graficznie symbole. Dlaczego dziś widzimy na ratuszu inny herb, nie odpowiem. Pamiętam wydarzenia roku 1969 w Piasecznie, bo z jakiś dziwnych powodów zarządzono wówczas obchody 600 -lecia istnienia Piaseczna, choć było wiadomo, że prawa miejskie miastu nadano w 1429 r., czyli do pełnej rocznicy 600- lecia brakowało 60 lat. Obchody były huczne, barwne i ciekawe, uporządkowano Piaseczno. Na ratuszu umieszczono (lub odnowiono) tarczę herbu, a także zainstalowano zegar z białą tarczą. Zegar był zaprojektowany przez panią Danutę Jagielską, żonę również znanego z Zalesia Dolnego doktora kardiologa. Mechanizm zegara skonstruował Ryszard Radziwonowicz, był to dar piaseczyńskich rzemieślników dla miasta. Do zegara dołożono wówczas pozytywkę, aby ten mógł wygrywać o pełnych godzinach melodyjkę hymnu, którego kompozytorem był Stefan Musiałowski. Tekst do piaseczyńskiego hymnu napisał Tadeusz Miller. Co z tego pozostało? W czasie remontu ratusza, w kilka lat potem, zegar ponoć został skradziony, melodia hymnu miasta i jego teks poszły w zapomnienie. Nie przypominam sobie, aby przez następne dziesięciolecia, hymn ten był jakoś specjalnie celebrowany. Co przedstawiała tarcza herbu z 1969 r.? I tu ciekawostka, na tarczy herbu jest zwierzątko przypominające bardziej koziołka niż baranka, sugeruje to sylwetka i proste rogi. No kozioł i już! Starsi mieszkańcy Piaseczna uparcie twierdzili, że symbolem miasta zawsze był koziołek, inni uzasadniali, że baranek. W Piasecznie tuż przy rynku mieściła się restauracja „Pod Koziołkiem” i tu upatrywano wskazówkę, że ten koziołek w nazwie miał związek z symbolem miasta. Jak było naprawdę i czy to ważne co jest w herbie miasta? Odpowiem: bardzo ważne! Dlaczego? Bo herby są znakami nie tylko reprezentacyjnymi, choć i to jest istotne, ale też pełnią funkcje praktyczne. Herb miasta jest przede wszystkim symbolem samorządu miejskiego, znajduje się na wielu przedmiotach, najważniejsze z nich to pieczęcie miasta. Herb ma autorytet dokumentu i jest opowieścią o przeszłości. Modyfikowanie herbu to jak zacieranie historii miasta. Jednym słowem: herb miasta należy zrozumieć i nie modyfikować. Zawsze byłam przeciwniczką zmian np. nazw ulic, placów, budynków, bo taka zmiana zaciera historię miejsca, a co do herbu to zdecydowanie nie wolno zmieniać jego symboliki.
W 1939 roku Antoni Chomicki, na podstawie zebranych źródeł z zakresu heraldyki, spisał herby miast w książce pod tytułem: „Herby miast i ziem polskich”. Na podstawie informacji od dr. Mariana Gumowskiego ustalił, że herb Piaseczna to „baranek biały na tle zielonym”. Zdjęcie z 1969 r., które posiadam, jest w kolorze sepii i niestety nie wyjaśnia nam jakiego koloru jest tarcza, ale przedstawione tu zwierzątko ma sylwetkę i rogi kozła. Zdecydowanie jest to herb dość, nazwijmy to delikatnie, zmodyfikowany. Aby zakończyć spory kozioł czy baran 13 grudnia 2017 roku Rada Miasta Piaseczna podjęła uchwałę o następującej treści:
Załącznik do uchwały Nr 1246/XLI/2017 Rady Miejskiej w Piasecznie z dnia 13 grudnia 2017 r.
STATUT
Rozdział 1. Postanowienia ogólne
- Gmina Piaseczno – zwana dalej „gminą” jest wspólnotą samorządową obejmującą wszystkich jej mieszkańców i działającą na podstawie przepisów ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym i innych ustaw. 2. Siedzibą władz gminy jest miasto Piaseczno. 3. Terytorium gminy obejmuje obszar o powierzchni 128,2 km2 . Granice gminy zaznaczone są na mapie poglądowej, stanowiącej załącznik nr 1 do statutu. 4. Herbem gminy jest herb miasta Piaseczna, to jest: na tarczy w polu czerwonym na trzech zielonych pagórkach, srebrny baran ze złotymi zakręconymi rogami, zwrócony w prawą stronę tarczy. Prawa przednia noga podniesiona do góry, zgięta w kolanie.
- Barwami gminy są czerwień i zieleń, ułożone w dwa pasy poziome równej szerokości, górny czerwony, dolny zielony. 6. Wzór herbu i barw gminy stanowi załącznik nr 2 do statutu.3
- Zasady i warunki używania herbu i barw gminy określi odrębna uchwała.
I tak na mocy tegoż dokumenty herbem gminy jest herb Piaseczna i jest to srebrny baran ze złotymi zakręconymi rogami, na polu czerwonym, wsparty na trzech zielonych pagórkach itd. Taki też herb widnieje dziś na ratuszu, pod zegarem z czarną tarczą. Na koniec muszę jeszcze wspomnieć o Junoszy, polskim herbie szlacheckim, którego na koniec przedstawiam przy pomocy ilustracji z Biblioteki Narodowej, do tego herbu nawiązują piaseczyńscy historycy, ale to temat na inne opowiadanie.
Napisz komentarz
Komentarze